بازشناسی مؤلفه های سنجش میزان فرسودگی شهر قزوین با بهره گیری از منطق فازی و تلفیق مدل های تصمیم گیری چند معیاره و GIS

یکی از مشکلات اساسی شهرهای ایران مسئله‌ی فرسودگی بافت‌های شهری است که در اثر افزایش جمعیت و توسعه شتابان شهرنشینی در سال‌های اخیر به وجود آمده است، این مسئله باعث جابه‌جایی شهروندان و به‌تبع آن کاربری‌های مهم شهری از نواحی سکونتی اولیه به نقاط جدید گردیده است. به‌تدریج هسته‌های اولیه‌ی سکونتی ازنظر کالبد و عملکرد دچار مشکلات و تغییرات اساسی شده، به سمت فرسودگی و افت کیفیت زندگی شهروندان پیش می‌روند، ازاین‌رو نوسازی، بازسازی و بهسازی این بافت‌ها یکی از دغدغه‌های مهم مدیران شهری است. این مقاله تلاش دارد تا با ارائه مدلی مکانمند، به بهبود وضعیت بافت‌های فرسوده شهری ایران نائل آید، ازاین‌رو شهر قزوین به‌عنوان یکی از شهرهای مهم و تاریخی ایران، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و از طریق مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و مشاهدات میدانی تمامی مولفه های عملکردی و کالبدی مؤثر بر میزان فرسودگی بافت‌های شهری شناسایی و تعریف گردیده، سپس با در نظر گرفتن مدل‌های ANP و TOPSIS و اعتبارسنجی آن‌ها مناسب ترین روش در تعیین اهمیت معیارها نسبت به هم معرفی شده، همچنین از تلفیق مدل‌های تصمیم گیری چندمعیاره با سامانه اطلاعات مکانی و بهره گیری از منطق فازی به شناسایی و درجه بندی میزان فرسودگی محله های شهر قزوین پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده این موضوع است که عوامل اجتماعی و اقتصادی(عملکردی) ساکنین در محله های شهری، تأثیر به سزایی بر روی کالبد و روند فرسایش محلات دارد، به طوری که نقشه نهایی بافت‌های فرسوده حاصل از مدل به ما نشان می‌دهد که برخلاف نقشه بافت فرسوده مصوب در سال های 1387 و 1389 که تنها حدود 14 درصد از شهر قزوین(504 هکتار) را با استفاده از 3 شاخص ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری، فرسوده معرفی می نماید، با درنظر گرفتن شاخص های 22 گانه عملکردی و کالبدی در این پژوهش، مساحت بافت‌های فرسوده شناسایی شده به 1564 هکتار در قالب 27 محله، یعنی 42.8 درصد از مساحت 3647 هکتاری شهر قزوین رسیده است که این مسئله نامناسب بودن کیفیت زندگی، در حدود نیمی از شهر قزوین را نشان می‌دهد.